Sug'oriladigan Yerlarda Loviya (Fasol) Phaseolus Yetishtirish Va Yuqori Hosildorlikka Erishishnig Yangi Texnologiyasini Yaratish
No Thumbnail Available
Date
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Kielce: Laboratorium Wiedzy Artur Borcuch.
Abstract
Description
Dukkakli don ekini hisoblangan fasol to‘yimli, lazzatli oziq-ovqat mahsulotidir. Uning urug‘i va pishmagan dukkaklari pishirib yeyiladi va konserva sanoatida ishlatiladi. Fasol boshqa loviya turlariga qaraganda kaloriyalilik darajasi va urug‘ tarkibidagi oqsil miqdori yuqoriroq bo‘lishi bilan ajralib turadi.2022-yil hosili uchun respublika hududlarida 330,5 ming gektardan ortiq maydonlarga dukkakli don ekinlari ekilgan bo‘lib, shundan 35,8 ming gektari (11%) fasol ekini ulushiga to‘g‘ri keladi (o‘tgan yilga nisbatan 5,9 ming gektar ko‘p). Fasol asosiy ekin sifatida 5,1 ming gektar va takroriy ekin sifatida 24,5 ming gektar maydonlarga hamda 6,1 ming gektar bog‘ qator oralariga joylashtirilgan. Bugungi kunda Andijon, Jizzax, Namangan, Samarqand, Toshkent, Qashqadaryo, Farg‘ona, Sirdaryo, Surxondaryo viloyatlari fermer va dehqon xo‘jaliklari tomonidan parvarishlanmoqda.Fasol ekinining o‘suv davri qisqa, ertapisharligi sababli respublikamiz sharoitida bir yilda ikki marta don hosili yetishtirish imkoniyati mavjud. Jumladan, erta bahorda asosiy ekin sifatida va kuzgi boshoqli don ekinlaridan bo‘shagan maydonlarga takroriy ekin sifatida ekish tavsiya etiladi.
Kirish. Fasol issiqsevar oʻsimlik, urugi kamida 8—10° da unib chiqadi. Maysasi — 0,5, — 1,0° da nobud boʻladi. Maysalanishi uchun 15—18°, gullashi uchun eng qulay harorat 18—25°, meva hosil qilishi uchun 20—23°. L. namsevar, Oʻzbekistonda suvli yerlarga ekiladi. Unumdor tuproq sharoitlariga talabchan. Oʻsuv davri 75—120 kun. Yormasi oqsilga boy, yuqori kaloriyaga ega. Tula pishmagan dukkaklari va donlaridan konserva ishlab chiqariladi. Doni tarkibida 20—31% oqsil, 0,7-3,6% moy, 50-ye kraxmal, 2,3—7,1% kletchatka, alkil kislotalar mavjud. Poyasi chorva mollari uchun yaxshi ozuqa hisoblanadi. Ayrim turlari manzarali oʻsimlik sifatida ekiladi. Tuproqni azot bilan boyitadi.
Keywords
Fasol, dukkaklilar, oqsili, kraxmal, klechatka, alkil kislotasi